XV гасырны икенче яртысында – XVI гасыр башында Россия длте

Дреслек: Россия длте м халыклары тарихы. А. А.Данилов, Л. Г. Косулина
Дрес максаты: Новгородны Мск кензлеген кушуны сбплрен ачыклау; Урда хакимлегене ничек юк ителен ачыклау; Иван III вакытында Мск длте ничек идар ителен ачыклау.
иазлау: трле дрдге биремле карточкалар, лгереш таблицасы.

Дреслек: Россия длте м халыклары тарихы. А. А.Данилов, Л. Г. Косулина
Дрес максаты: Новгородны Мск кензлеген кушуны сбплрен ачыклау; Урда хакимлегене ничек юк ителен ачыклау; Иван III вакытында Мск длте ничек идар ителен ачыклау.
иазлау: трле дрдге биремле карточкалар, лгереш таблицасы.

Дрес проекты.

Дрес барышы:

Оештыру, актуальлштер леше.

Укытучы: Херле кн! Укучылар бген бес сезне белн яа содержание йрнбез. Дрес барышында Новгородны Мск кензлеген кушуны сбплрен ачыкларбыз, Урда хакимлегеннн ничек котылуны карарбыз, Иван III вакытында Мк длте ничек идар ителен ачыкларбыз. Сораулар м карточкалар белн эшл барышында зегез телгн билге алу ммкинлеге булачак. йдгез дрес алдыннан рберегез з алдына максат куйсын м алырга телгн билгене поляга билгелсен. Авырлыклары буенча 3 дрдге карточкалар белн эшлибез. Эш чен 20 минут вакыт бирел. Эшлгн эшегезне нтисен тактадагы таблицага билгели барырсыз.
II. Карточкалар белн эш.
А леше биремнре.
1. Ничнче гасырда Мск кензе Русьны и кутле кензен верел?
2. Новгородта бу заманда нинди ике боярлар тркеме зара крш?
3. Ничнче елда Новгород зене бйсезлеген югалта? Аны нтисе нинди була?
4.Угра елгасы янында тору ничнче елда була м ул ничек тмамлана?
5.Нинди вакыйга Мск тирсенд бердм Рус длтене оешуын крст?
6.Нинди вакыйгадан со Русь Россия дип атала башлый?
Б леше биремнре.
1. Сез ничек уйлыйсыз, ни чен Иван III зен “бтен Русь государе” дип атый?
2. Нинди яа идар органнары формалаша? Сезнеч леге органнарны кимчелеклре булганмы?
3. Нинди тртипне ирле тртип (местничество) дип атыйлар? Аны асылы нидн гыйбарт?
С леше биремнре.
1. Тарихи документтан зекне укыгыз м анда сз барган кензне исемен языгыз. “Салкын испк корылган ашыкмаучанлык, бер к вакытта отарга да, оттырырга так ммкинлек калдырган эш- гамллрдн качу, шул ук вакытта башланган эшне ахырына иткерд тлек крст, салкын канлылык — ………. г ген хас булган сыйфатлар мен шулар”. (С.М.Соловьев)
2. бумага текстын файдаланып тарихи белемнрг таянып Иван III не шхесен характеристика бирегез.
III. Нтилрне таблицага билгел, ктелгн нти белн чагыштыру.
IV. Телгн укучыларга й эше бир. (Елъязмадан зекк расследование ясарга)
йг эш.
правитель хакимиятене характеры турында В.О.Ключевский фикерлре. “Мск стеннн татар изе алып ташлангач, ллни зур мияте булмаган чит ил идарчелре, мслн, Ливон магистры белн аралашканда, Иван III зен бтен Русьны патшасы дип атый. Бу гыйбар, мгълм булганча, цесарь (царь) дигн латин сзене кньяк славян м рус телендге кыскартылган формасы… Патша титулы эчке идар актларында Иван III заманында мгънсе буенча самодержец титулы белн кушылган- бу Византия императоры титулыны славянча тремсе…. Ике имя верно Борынгы Русьта сорак урнашачак мгънд тгел, умный мгънд кулланылганнар, алар чиклнмгн эчке хакимиятк ия булган правитель тшенчсен тгел, бернинди тышкы хакимиятк бйле булмаган, беркемг ясак тлмгн хаким тшенчсен алатканнар. Ул чактагы сяси телд бу ике слово правда бес бген подчиненный рвешенд алаган сзне капма- каршысын кзд тоткан… Борынгы Русь XV гасырны уртасына кадр Византия императорларын м Алтын Уртда ханнарын, зен яхшы билгеле булган бйсез хакимнрне ген патша дип атый, м фкать ханга ясак тлдн котылгач кына Иван III бу титулны кабул ит алган. Монгол изен юкка чыгару бу сяси киртне алып ташлый, Софья белн никахлашу моны тарихи яктан аклый: Иван III хзер зен элеккеге Византия императорлары кебек, дньяда исн калган берднбер православиеле м бйсез правитель м урда ханнары хакимлеге астында булган Русьны югары идарчесе итеп саный алган.” Мск длтенд дворянин хакимлегене характеры ничек м ни чен згргн?

Шакирова Рузиля Раисовна
Гимназия № 2 Казань
g2.kzn@edu.tatar.ru